![[Photo of the Author]](../../common/images/AleksandarMilovac.jpg)
original in sr Aleksandar Milovac
sr to en Aleksandar Milovac
en to tr Erdal Mutlu
Aleksandar Novi Sad'daki Elektronik ve Haberleşme bölümünün Teknolojik Bilim fakültesinde yakınlarda mezun oldu. Kendisi Linux'u 1999 yılından bu yana kullanmaktadır. Son iki yıldır da Debian GNU/Linux kullamaktadır.
Elektronik mühendisi öğrenciliğim sırasında, ki bu uzun zaman önce değildi, Protel, OrCAD, çeşitli derleyiciler gibi birçok ticari yazılım kullanma şansım oldu. Linux'u keşfettiğimde (1999) ise, kendime şu soruyu sordum: "Tüm bunlar Linux'ta yapılamaz mı?" Dört yıl Linux kullandıktan sonra, gururla söylüyorum: "Evet! Yapılabilir." Bu yazıda sizlere Linux'ta gereksinim duyacağınız yazılımları tanıtacağım.
![[Illustration]](../../common/images/article322/plocica.gif)
Linux 1991'de bir hobi projesi olarak başlamasından bu güne çok şey değişti. Günümüzde Linux, çok kapsamlı ve güvenilir olarak ün salmış, çok kullanıcılı, çoklu işlemli ve modern bir işletim sistemidir. İster elektronik mühendisi, isterse de sıradan bir kullanıcı olun, bu özellikler önem taşımaktadır.
Ancak, Linux hakkındaki en önemlisi, açık kaynak projesi olmasıdır. Bunun elektronikle ne ilgisi var, sorusu aklınıza gelebiri. Çeşitli projelerde çalışan bir elektronik mühendisi olarak, bunları Linux altında da kullanmayı deneyebilirsiniz. GPL, başkalarının fikirlerini edinme ve onlarla kendi görüşlerinizi paylaşmaya olanak sağladığı için, daha önce yazılmış olan programları alabilir ve kendi projelerinizde kullanabilirsiniz. Böylece, bir sürü zaman kazanmış olursunuz. Dolayısıyla zamanınızı daha çok donanım tasarımına ayırarak değerlendirebilirsiniz. Linux ve açık kaynak kodu topluluğunda yer alan birçok program iyi belgelndirilmiş olup, programların harika teknik destek servisleri vardır. Programın yazarına bir ileti göndermeniz veya ilgili bir gruba üye olmanız durumunda, herkes size yardımcı olmaktan mutluluk duyacaktır. Bunlar, Linux'u işi için kullanmaktan elde edeceğiniz avantajlardan sadece birkaçıdır.
Bazı arkadaşlarım bunları inandırıcı bulmayarak şunu söylediler: "Bildiğimiz şeyleri bırakıp bu harika bilinmezliğe neden geçelim ki?" Belkide haklıdırlar. Kim bilir? Ancak, denemeden bilemezsiniz, öyle değil mi? Şunu bir deneyelim ve neyle karşılaşacağımza bir bakalım, ne dersiniz?
Elektronik bir alet yapmak isteyen herkes öncelikle bir şema ile işe başlamaktadır. Daha sonra bir baskı devre oluşturmakta ki, onun üzerine elektronik elemanları yerlaştirebilsin. Modern bilgisayarlar sayesinde, bütün bunları evimizde çıtır çerez yiyerek yapabiliyoruz. Bunun için gerekli programları herkes biliyor. Bunlar : Protel, Pcad, OrCAD vs. Ancak, ev kullanıcısı için bu programları satın almak çok pahalıdır.
Şansımız var ki, bütün bunları hiç para ödemeden de yapmamızı sağlayan bir program var. Programın adı EAGLE (Easily Applicable Grafical Layout Editor) dır. Program Cadsoftusa (www.cadsoftusa.com) tarafından geliştirilmektedir. Ancak, bu yazılım freeware (serbestürün) olup, GPL değildir. Programı Linux'ta bazı kısıtlamalarla birlikte serbest olarak kullanabilirsiniz. Bunu için Cadsoftusa çalışanlarına teşekkür ediyorum. Kısıtlama olarak, baskı devre 100 mm'ye 80 mm ve iki katmanlı olarak oluşturulabilmektedir. Buna karşın, güzel baskı devreleri yaratmanız olasıdır. EAGLE'ı birkaç aylık bir kullanımdan sonra çok güzel bir yazılım olduğunu söyleyebilirim. Küçüktür ve diğer bazı programlar gibi çok bellek kullanmamaktadır. Mantığını anlayabilmek için biraz zamana gereksiniminiz olabilir, ama bu o kadar da zor değildir. Programın arayüzü açık ve basittir. Özellikle kütüphane yöneticisi (library manager) için teşekkür etmek istiyorum. Çok basit ve kullanışlıdır.
EAGLE'ın yanı sıra üniversitelerde ve sanayide kullanılmakta olan programlar vardır. Bunlardan biri ünlü Matlab (mathworks.com) dir. Bu program sayısal hesaplama, dsp ve sistem modellemede bir standarttır. Programın Linux için de sürümü olmasına karşın, çok pahalıdır. Eğer, çok paranız yoksa, Scilab (scilabsoft.inria.fr) programını kullanabilirsiniz. Bu program için para ödemeniz gerekmaktadir. İsterseniz programın kaynak kodunu veya derlenmiş halini elde edebilirsiniz. Scilab, Matlab'ın yaptığı herşeyi yapabilmektedir. Komut yapısı da Matlab'ınkine benzemektedir. Scilab X Pencere Sistemi için yazılmıştır ve yükleyebilmeniz için Tcl'e gereksiniminiz olacaktır. Hatta Matlab'ın Simulink'ne benzer Scicos (www.scicos.org) adında bir araç kutusuna bile sahiptir.
Peki, mikroişlemci programlama ve diğer konulardan ne haber? Bu da Linux'ta yapılabilir mi? Tabii ki! Linux, programlama dilleri konusda gösterdiği müthiş destek ile ünlüdür. Sevdiğiniz mikroişlemci için programlar yazıp derleyebilirsiniz. Pahalı derleyici ve diğer programlara artık gereksiniminiz yoktur. Eğer, birçok farklı mikroişlemcisi, EEPROM vs programlamanız gerekiyorsa, size PonyProg (www.lancos.com/prog.html) önerebilirim. Bununla ve uygun donanımla PIC'ler, AVR'ler vs gibi farklı EEPROM'ları programlayabilirsiniz. Program X Pencere Sisteminde çalışmakta olup, kullanışlı ve basittir.
Eğer, sadece AVR programlamak istiyorsanız, size SP12 önerebilirim. Bu komut satırı olarak çalışan bir programlayıcıdır ve donanım programcısına uygun olan kullanımı vardır. Kullanılması çok basit ve kolaydır. Üniversitedeyken bir projede kullanmıştım ve çok da işime yaramıştı. AVR için tek seri programlayıcısı bu değildir tabii ki. AVR için birçok iyi programlayıcı vardır. AVR için C veya assambler dilinde programlar yazabilirsiniz. Eğer, C dilini seçerseniz, AVR-GCC derleyicisini önerebilirim. Birkaç yıl önce Guido Socher LF'de bir yazı yazdı. O yüzden size bu yazıyı okumayı önermkle yetineceğim. Yazı çok güzel.
PIC taraftarları için güzel bir haberim var. Ben Debian GNU/Linux kullanıyorum ve bir gün PIC ile ilgili ne tür programlar var diye bakarken, birkaç adet program buldum. İlki Picasm adında ve PIC mikroişlemcileri için bir assambler dilidir. İkincisinin adı simulpic dir. Adından da anlaşılacağı gibi bu bir PIC taklitcisidir (simülatörü). Geçmişte hiç PIC mikroişlemcisi kullanmadığımdan, bu programları henüz denemedim. PIC programlayıcıları için Brian Lane tarafından yazılmış Picprg (www.brianlane.com) programını önerebilirim.
Linux altındaki programlama, elektronik ve benzer konulardan sözettiğimize göre ilginç bir konudan sözetmeden geçemeyeceğim. Yakınlarda Linux embedded sistemler () ve gerçek zamanlı (real time) işletim sistemleri alanına da girmiş durumdadır. Bazı sanayi süreçlerini izlemekte veya makinaları denetlemekte kullanılacak olan gerçek zamanlı Linux işletim sistemi konusunda ilgili iseniz, size RTLinux (www.fsmlabs.com) ve RTAI (www.rtai.org) önerebilirim. Bunlar Linux için gerçek zaman işletim sistemi uzantılarıdır (extensions). İkiside GPL olup çok güzel belgelendirilmişlerdir.
Bu, günlük veya ileri seviye elektronik alanında kullanılabilecek serbest veya açık kaynak kodlu programları tanıtan kısa bir yazıdır. Eğer, elektronik ile uğraşmayı düşünüyorsanız, Linux'u denemelisiniz. Gördüğünüz gibi kullanabileceğiniz birçok program vardır.
Son dört yılda, ünüversitede ve evde Windows yerine kullanabileceğim serbest veya açık kaynak kodlu programlar araştırdım. Sonunda Windows'ta kullandığım herşeyin karşılığını buldum. Hala iyi yazılımlar araştırmayı sürdürüyorum. Ancak, geçmişe göre artık işler Linux'ta çok daha kolaydır.