S/390 (IBM z-Series) için Linux

ArticleCategory: [Choose a category, translators: do not translate this, see list below for available categories]

System Administration

AuthorImage:[Here we need a little image from you]

TranslationInfo:[Author + translation history. mailto: or http://homepage]

AboutTheAuthor:[A small biography about the author]

12 yıldan fazla bir süredir Linux dahil tüm işletim sistemlerinde çalışan her ticari veritabanı ile çalışmış bir veritabanı uzmanıdır!

Abstract:[Here you write a little summary]

S/390, IBM'in büyük işletmeler için olan donanımlarındandır ve üzerinde Linux çalışmaktadır.

ArticleIllustration:[One image that will end up at the top of the article]

ArticleBody:[The main part of the article]

Tarihçe

1991 ylnda ortaya çkan Linux işletim sistemi şu anda başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar olmak üzere Apple, Atari ve Amiga gibi 68000 tabanlı bilgisayarlar üzerinde, Sun Sparc işlemcili iş istasyonlar, Alpha işlemcili kişisel bilgisayarlar, MIPS, PowerPC, HP PA-RISC ve ARM mimarilerinde çalışmaktadır.

S/390, IBM Donanım Ailesinin, Mainframe sınıfına giren bilgisayarların mimarisinin adıdır. Bu mimari üzerinde yıllardır IBM'in VM, VSE, z/OS (eski isimleri MVS, OS/390) işletim sistemleri çalışmaktadır. IBM, bir çok sebepten dolay Linux'u bu mimaride çalışan (native) bir diğer işletim sistemi olarak seçti ve 1999 yılından itibaren uygulamaya başladı.

Linux'un S/390 mimarisine tanışmasındaki en önemli amaç Legacy uygulamalar ile Linux uygulamaları arasındaki bağlanabirliğin (Connectivit) ve orta katmanlarda kullanılan sanaldoku, e-posta, uygulama sunucuları ateşduvarı vb. sunucu donanımlarının bir araya toplanmasıdır.

Linux, sanılanın aksine, S/390 mimarisi üzerinde eklenmiş bir uygulama geliştirme arayüzü (API) katmanı veya bir taklitlendirme (emulation) olarak çalışmamaktadır. Böylece Linux ve S/390'ın güçlü olduğu yanlar kullanılabilmektedir. Linux'un sistem mimarisi ve ortak kodu hiç değişmeden kullanılır. Sadece S/390 mimarisine uyum ve onun faydalarından yararlanmak için bazı uyarlamalar yapılır. Mainframelerin alışılmış EBCDIC karakter kümesinin aksine, tamamen ASCII olarak çalışır.

Linux'un S/390 ve zSeries mimarilerine uyarlanması

Linux, S/390 mimarisi üzerinde 3 farklı şekilde kurulabilir.

Native Mode (Doğrudan):Sistem donanımının üzerine kurulan Linux. S/390'ın bu konumunda bütün donanım üzerinde sadece bir tane işletim sistemi kurulabildiği için çok az tercih edilen yöntemdir.
Logical Partitions (LPAR) (Mantıksal bülümler) : S/390'ın bu olanağı ile donanım 15'e kadar mantıksal bülümlere ayrılabilir. Her bir LPAR'da birbirinden bağımsız 15 ayrı işletim sistemi yer alabilir. Bu durumda istendiğinde birden fazla Linux ve/veya OS/390 aynı donanım üzerinde çalışabilir.
Virtual Partitions (z/VM) (Sanal bölümler) : IBM'in z serisi donanımlarına özel bir teknolojidir. Birden fazla aynı veya farklı işletim sistemini taşıyabilen bir işletim sistemidir. Çok fazla Linux'un (1000+), zengin sistem yönetim olanakları ile aynı donanımda çalışmasına olanak sağlar. Bu esnek mimari sunucuların bir araya toplanması için çok uygundur.

Aşağıda 3 farklı kullanım şekli ve gerekirse bunlarn kombinasyonları şekil üzerinde gösterilmektedir :
3 ways to run linux on s/390

Gereken Linux sunucu sayısı 15'e kadar ise, LPAR uygun bir çözüm olacaktır. z/VM ile binlerce Linux sunucuyla hizmet vermek mümkün olacaktır.
S/390 için Linux dağıtımını yapan başlıca şirketler Red Hat, SuSE ve Turbolinux'tur.

Aşağıdaki bağlantılarda bu dağıtımları elde edebilirsiniz:

Red Hat

S/390 için Red Hat Linux
http://www.redhat.com/software/rhel/as/

SuSE

S/390 ve zSeries için SuSE Linux Enterprise Server 8
http://www.suse.com/us/business/products/server/sles/s390.html

TurboLinux

S/390 ve zSeries için TurboLinux server 8
http://www.turbolinux.com/products/s390

Ayrca kaynak kodu verilmeksizin dağıtılan dağıtımlar da bulunmaktadır. Bunları aşağıdaki adreslerden elde etmek olasıdır:

Millenux Think Blue, Red Hat tabanlı Linux dağıtıcısıdır. S/390 için 31-Bit, z/Series için 64-Bit Linux sağlar.
http://www.millenux.de
Marist Collegeda Ocak 2000'den beri S/390 üzerinde çalışan Linux ve onun uygulamaları bulunmaktadır.
http://Linux390.marist.edu

S/390 ve zSeries dağıtımları

S/390 ortamında Linux'un çalışabilmesi için gerekli ortamlar:

9675 G5/G6, Multirise 3000 veya z/Series 800, 900, 990 IBM işlemci
64Mb+ Bellek (Hangi sürüm Linux kullanıldığı ve uygulamalara bağımlıdır)
500 Cyl + disk alanı (Model 3390)
IBM Network Device Support (Ethernet, Token Ring, Fast Ethernet, ESCON, OSA, HiperSocket) bunlardan bazıları. Daha birçok ağ sürücüsü desteklenmektedir.
S/390a özel bir donanım kullanılması gerektiğinde (OSA Kart, Hipersocket, 3590 Tape ünitesi, Tape Robot vb.), bu donanımlara ait sürücü açık kod olarak değil, OCO (Object Code Only) temin edilir ve lisanslanır. OCO sürücüsü yukardaki şirketler tarafından gönderilmez, IBM Developer Works'den sağlanır.

S/390 için Linux neden?

En önemli nedenlerin başında sunucuların biraya toplanması gelmektedir. Merkezi uygulamalardan, miras (Legacy) uygulamalara, dağıtık uygulamalara, oradan da sanaldoku tabanlı uygulamalara geçtikçe, önce veri, daha sonra uygulamalar birden fazla sunucu üzerine yayılmaya başladı. Sunucu sayısının artması, beraberinde şu sorunları getirdi:

Her yeni sunucu, yeni bir makine, yer, soğutma kapasitesinin artması, kablolama vb. birçok fiziksel ihtiyaç artışı demektir. Kutu sayısının her artışında bu kapasitenin gözden geçirilmesi ve düzenlenmesi gerekmektedir.
Her yeni sunucuya lisanslanacak yazılım yeni bir maliyet kalemi oluşturur. Sözgelimi, bütün sunuculurda çalışacak lisanslı bir veritabanı ürünü için işlemci bazında bütün sunucular için tek tek lisans almak gerekmektedir.
Bağlanabilirlilik diğer önemli etkendir. Birçok sunucunun iletişim sağlaması için yapılan kablolama, geçişkapısı, switch, router vb. donanımlar ile hem maliyet artar, hem de sunucular arası iletişim etkinliği düşebilir.
Olağanüstü Durum Merkezi kurulması, iletilmesi, bakımının yapılması, sunucu saysı arttıkça daha da fazla karmaşık, maliyetli ve işletilemez hale gelmektedir.
Her sunucunun yönetimi, işlemci, disk ve iş yükü paylaşımlar ayrı ayrı ele alınmak zorundadır.

Yukarıda kısaca sözünü ettiğim olası sorunlara karşılık Linux'un çalışacağı ortam olarak S/390 kullanılması durumunda:

Bütün Linux'lar tek bir donanım (işlemci, disk , I/O altsistemi vb.) paylaşmakla birlikte, her biri tamamen birbirlerinden bağımsız, mantksal sunucular olarak, farklı uygulamalar için kullanılabilir. Bu durumda sunucuların gittikçe artan sayları ile beraber artan fiziksel bakım gereksinimleri daha kontrol edilebilir, ölçülebilir olur, bakım maliyeti düşer. Yukarıdaki kaynakların paylaşılması ile işlemci, disk kullanımı ve iş çıkarma yeteneği (throughput) en yüksek seviyede sağlanır.
Bütün sunucular aynı işlemciyi paylaştıkları için yazılım lisanslama maliyetleri çok düşecektir.
Sunucular arası bağantılar tamamen içten olduğundan, yani arada başka donanımlar kullanılmadığından ve böylece veri aktarma yükü oluşmadığından, en yüksek ağ başarımı sağlanır.
Yeni bir sunucu eklenmesi, var olan mantksal sunucuların klonlanması ile kolayca gerçekletirilir.
Olağanüstü durum çözümleri çok kolaylaşır. Kullanlan disk altsisteminin FlashCopy, PPRC (Peer-To-Peer-Remote-Copy) veya Snapshot vb. olanaklar ile çok hızlı ve etkin kopyalama olanakları vardır. Tek donanım altyapısı olmasının avantajı olarak, aynı sistem başka biryerde kolayca oluşturulabilir, taşınabilir, bakım yaplabilir ve bütün Linux işletim sistemleri bir defada çalışabilir hale gelir.
3-katmanlı mimari, 2-katmanlı donanm ortamında oluşturulabilir. İstemci - Uygulama sunucusu - Veri sunucusu dan oluian bu klasik mimaride, Uygulama sunucusu - Veritabanı S/390 donanımında bir arada, ancak tamamen bağımsız olarak çalıştırılabilir. Hipersocket, Fiberchannel vb. olanaklar ile, mantıksal sunucular arasında iletişim, bağlantı sorunu yaşanmaz

Kaynaklar:

Linux for S/390, IBM Redbook
Linux for z/Series, Atruro Calandrino, zSeries Tech. Support